Prof. Dr. Nazire ÖZGEN ERDEM ile Paleontoloji Eğitimi hakkında söyleşi (25.12.2009)

Aşağıda, 25.12.2009 tarihinde, Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas), Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. DR. Nazire ÖZGEN ERDEM ile gerçekleştirdiğimiz röportajı yayınlıyoruz.

Sunan: Dr. Yeşim İSLAMOĞLU


PALEONTOLOJİ EĞİTİMİNDE YENİ DÜSÜNCELER


1. Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?

Fırat Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümünden mezunum. 1993 yılında Cumhuriyet Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği bölümünde araştırma görevlisi olarak göreve başladım. 2004 yılında doçent, 2009 yılında ise profesörlük kadrosuna atandım. Tersiyer bentik foraminiferleri üzerinde çalışıyorum.

2. Paleontoloji eğitimi sizce nasıl olmalı?

Paleontoloji yoğun teorik konuları ve latince kelime içeriği ile zor bir ders. Artan öğrenci kontenjanları ve paralel gitmeyen öğretim elemanı sayısı bunu daha da zorlaştırıyor. Ders saatlerinin azalması ile birlikte az zamanda çok şey vermek gerekiyor belki. Paleontoloji eğitimi nasıl olmalı sorusunu cevaplamadan önce, “Jeoloji Mühendisi” olarak mezun ettiğimiz öğrencilerin ne kadar paleontoloji bilgisiyle ya da hangi konuları bilerek mezun olmaları gerektiği” sorusunu cevaplamamız gerekiyor. Mesela sistematik ağırlıklı paleontoloji dersinde verdiklerinizin geri dönüşü olmuyor. Kısa sürede unutuluyor çünkü. Bu nedenle, paleontoloji eğitiminde; fosil nedir, fosilin önemi, fosilleşme evreleri ve ortamları, fosillerin ekolojik önemleri, jeolojik zaman cetveli, jeolojik yaş gibi genel konular verildikten sonra, sırasıyla mikro ve makro canlı gruplarının genel özellikleri verilip, bu gruplara ait Türkiye jeoloji için önemli olan karakteristik formları tanıtılmalı diye düşünüyorum. Bu formların örnekleri varsa laboratuar setlerinde öğrencilere verilmeli ve mümkünse çizmeleri önerilmelidir. Böylece, öğrenci paleontolojinin konusu olan fosil hakkında gerekli bilgilere sahip olacak ve de meslek hayatında karşılaşabileceği fosilleri tanımış olacaktır.

3. İlginç uygulamalarınız olduğunu biliyoruz. Paleontolojide ders anlatımı ve ders işleme yönteminizi bize anlatabilir misiniz?

Ben de birçok hocamızın yaptığı gibi, bu dersi öğrencilere sevdirerek işlemeye çalışıyorum. Ders notlarımız artık çoğunlukla görsel sunular şeklinde, zaman zaman konularla ilgili belgeseller göstererek ilgiyi artırmaya çalışıyoruz. Bu yöntemle anlatan birçok hocamız var, zaten.

Ben derslerimi yukarıda söylediğim gibi sistematik ağırlıklı değil de genel konular artı hangi zaman dilimlerinde hangi fosillerle karşılaşabileceği sorusuna cevap verecek şekilde anlatıyorum. Zaman zaman projeler ve ödevler vererek, araştırma yapmalarını ve buldukları bilgileri görsel sunulara çevirip, anlatmalarını ya da bunları poster şeklinde hazırlamalarını sağlıyorum. Böylece derste daha aktif oluyorlar. Sınav sorusu hazırlarken de klasik anlatımlı ve ezbere dayalı sorular yerine, jeoloji bilgilerini kullanarak yorum yapabilecekleri soruları tercih ediyorum. Projeler kapsamında yetenekli öğrencilere özellikle mikrofosillerin üç boyutlu maketlerini yaptırıyorum. İnce kesitte eksenel ya da ekvatoryal görünümünü gördüğü formların üç boyutlu maketlerini hazırlayarak, o formu daha iyi anlamış oluyorlar. Bu maketleri derslere götürerek, diğer öğrencilerin de görmesini ve daha iyi anlamasını sağlamış oluyoruz. Maket fikrini 1994 yılında bir burs kapsamında çalışmalar yaptığım Basel (İsviçre) Jeoloji-Paleontoloji Enstitüsünde ve Ljubljiana (Slovenya) Paleontoloji Enstitüsü’nde görmüştüm. Eğitim amaçlı bazı formların (özellikle mikro) çok sayıda ahşap maketlerini yapmışlardı. Bende uygulamaya başladım. Gerçekten mezun öğrencilerimizden de çok iyi geri dönüşümler alıyoruz. Hazırladıkları, emek verdikleri maketin ait olduğu fosili hiç unutmuyorlar.


4. Bu maketler dikkatimi çekti. Gerçekten çok yaratıcı ve güzel objeler. Üstelik sanatsal yaratıcılığı da yansıtıyor.

Doğru. Bazı öğrencilerimiz çok yetenekli bu konuda. Hazırlayacağı formun çok sayıda eksenel ve ekvatoryal kesitlerini mikroskopta inceliyorlar. Zaten kitaplardan ya da makalelerden varsa üç boyutlu fotoğraflarını ve tasarımlarını da gösteriyoruz. Dış şeklini vermede marangozlardan yararlanıyorlar. Ama içyapıyı kendileri oyarak yapıyorlar. Ve gerçekten o fosili hiç unutmuyorlar.